Sự
bất đồng ý giữa các tăng sư về “lời dạy thật sự của Thích Ca là gì?” trong quá
khứ đã có lúc rất căng thẳng. Mức độ căng thẳng nầy có thể thấy được trong hai
từ “Đại Thừa” và “Tiểu Thừa” vẫn còn dùng ngày nay.
Tông phái Đại
Thừa xuất hiện từ khoảng 300 đến 700 năm sau khi Thích Ca qua đời. Lý thuyết
giác ngộ cũng như phương cách cúng tụng bái lạy của Đại Thừa chịu nhiều ảnh
hưởng bởi Ấn Độ Giáo và Lão Giáo.
Trong khi đó tông
phái Nguyên Thủy (hay Tiểu Thừa) cho là triết lý giác ngộ và phương cách cúng
bái của họ xuất phát từ lời dạy của Thích Ca hồi còn sinh tiền.
Vì
phương cách tu hành của tông phái Đại Thừa dễ dàng và quen thuộc hơn tông phái
Nguyên Thủy nên được các vua chúa Trung Quốc trong khoảng thế kỷ thứ 8 yêu chuộng. Trong thời kỳ nầy, tông
phái Đại Thừa thịnh hành và chiếm ưu thế ở Trung Quốc. Từ “Tiểu Thừa” được các sư tăng Đại Thừa đặt
ra trong thời nầy để dành cho phái “Nguyên Thủy” hay “Nam Tông”. “Tiểu Thừa” có
nghĩa là “cỗ xe nhỏ” với hàm ý khinh miệt là “không đáng kể”.
Ngày
nay thì từ “Tiểu Thừa” không còn mang ý nghĩa khinh thường, lăng mạ nầy trong
dân gian nữa mà chỉ còn là một danh hiệu. Tuy vậy, triết lý giác ngộ và phương cách cúng
bái của hai tông phái nầy vẫn khác biệt nhau rõ ràng và không tông phái nào
nhìn nhận tông phái kia là đúng cả.
Một
thí dụ về những cái nhìn khác biệt nầy là quan niệm “Phật” Bồ Tát cứu độ chúng
sinh trong tông phái Đại Thừa không giống như trong tông phái Tiểu Thừa. Một
thí dụ nữa là tông phái Đại Thừa thờ Phật A Di Đà và Phật Di Lặc trong khi tông
phái Tiểu Thừa không công nhận hai vị phật trên.
Ngày
nay, đa số những chùa chiềng và sư sãi ở Việt Nam thuộc về Đại Thừa, do đó tông
phái nầy cũng chiếm giữ địa vị quan trọng trong các tổ chức hành chính Phật giáo.
Phần lớn Phật tử không phân biệt mấy Đại Thừa hay Tiểu Thừa. Họ thấy chùa là
viếng, thấy tượng phật thì cầu xin, thấy kinh thì tụng niệm, thấy tăng sư thì
xá lạy.
Ngày
nay, sự tranh chấp về uy thế giữa hai tông phái chính của Phật Giáo vẫn còn xảy
ra, tuy nhiên chỉ ngấm ngầm đàng sau lưng các ngôi tượng sơn son thếp vàng lộng
lẫy.
Cập nhật: 6/2013
